یزد اولین شهر خشتی جهان ،و دومین شهر تاریخی ،شهر شگفتی‌ها و بادگیرها در ایران 
یزداولین شهر ثبت شده جهانی ایران یک موزه زنده از معماری است که چشم هر گردشگر و مسافری را به خود خیره می‌کند. شهری با معماری باشکوه مساجدش که در میان بادگیرها و قنات احاطه شده‌اند
شهر یزد یکی از قطب‌های پزشکی و فرهنگی ایران به‌شمار می‌آید که نخستین صندوق امانات جهان ۱۷۰۰ سال پیش در حوضه تمدن این شهر بنا نهاده شده‌است.
یزد یکی از بهترین شهرهای خشتی جهان است که آن را می‌توان یکی از درخشان‌ترین میراث‌های فرهنگی در ادوار مختلف تاریخی ایران دانست که قدمت این شهر به دوران ساسانیان باز می‌گردد. 
 و به شهر بادگیر ها و قنات ها مشهور است یزد به عنوان اولین شهر خشتی دنیا و دومین شهر تاریخی جهان شناخته می‌شود
 این روزها مهندسی شگفت‌انگیز آن مسحور‌کننده است.پا در دومین شهر تاریخی جهان بگذارید. یزد بعد از ونیز در کشور ایتالیا دومین شهر تاریخی جهان است.
اماکن باستانی و دیدنی شهر یزد با آگهی آریا
آتشکده بهرام یزد
آتشکده یزد محل نگهداری آتش مقدس زرتشتی در شهر یزد و نیایشگاه زرتشتیان ساکن در این شهر است. قدمت این آتشکده به دوران پهلوی می‌رسد؛ هرچند آتشی كه در آن می‌سوزد، بيش از ۱۵۰۰ سال روشن مانده است. در واقع، آتش موجود در آتشکده زرتشتیان یزد، یکی از سه آتش باستانی و مقدس پیروان زرتشت از دوره ساسانیان بوده که همچنان روشن و شعله‌ور است.
این مکان با نام آتشکده وَرهُرام نیز شناخته می‌شود و آتش مقدس ورهرام در آن قرار دارد.
آتش بهرام (ورهرام) یا آتشی که در آتشکده یزد نگهداری می‌شود، پیشینه‌ای نزدیک به ۱۵۰۰ سال دارد و آتش اصلی یکی از آتشکده‌های مهم دوران ساسانی یعنی آذرفرنبغ فارس است. اما این آتشکده نیز تخریب شد و زرتشتیان را وادار به جابه‌جایی مجدد آتش مقدس خود کرد. آن‌ها در غاری که در کوه اِشکَفت یزدان (بین عقدا و پارس‌بانو) رفتند و آتش ورهرام را به‌مدت ۳۰ سال از گزند بیگانگان حفظ کردند
پس از آن مجبور به انتقال مجدد آتش ورهرام شدند و به‌مدت دو قرن دیگر برای جلوگیری از تجاوز بیگانگان در روستاهای محل زندگی زرتشتیان یزد مورد حفاظت و پاسداری قرار گرفت.
بعد ازمدتی برای حفاظت و پاسداری ازاین آتش مقدس زرتشتیان مجبور شدند آن را در محله‌ دستوران یزد (کوی موبدان) در خانه‌ کوچکی به‌صورت مخفیانه نگهداری کنند.
تا اینکه رضاشاه دستور احداث آتشکده‌ یزد را صادر کرد. سرانجام زرتشتیان توانستند عبادتگاهی در شان و منزلت خود داشته باشند. آتش مذکور در ظرفی بزرگ از جنس برنز درون محفظه‌ای شیشه‌ای و مرتفع‌تر از سطح زمین در اتاقی بزرگ و تقریبا دور از نور خورشید نگهداری می‌شود. 
یک نفر مسئولیت روشن نگه داشتن آتش را بر عهده دارد که با عنوان «هیربد» شناخته می‌شود
بازدیدکننده‌‌ها می‌توانند این آتش را از پشت شیشه ببینند؛ چراکه نفس‌های آدمی‌ نباید با آتش پاک تماس پیدا کند.
طراحی این مکان بر اساس سلسله مراتب و حوزه‌بندی فضایی آتشکده‌های پارسیان هند انجام شد؛ گرچه مشابه بناهای مناطق کویری ایران، الگوهای معماری معاصر یزد را دارد. این بنا در مرکز حیاط قرار گرفته است و درختان همیشه سبز، آن را محصور کرده‌اند.
نگاره‌ فروهر و سرستون‌های سنگی، ابهت و زیبایی خاصی برای ساختمان آتشکده‌ بهرام به ارمغان آورده‌اند.
حوضی دایره‌ای و بزرگ در ابتدای ورودی عمارت آتشکده، زیبایی ویژه‌ای به این بنای مقدس بخشیده که طبق آیین حوض‌‌های سراسر دنیا، کف آن توسط سکه‌های بازدیدکنندگان پر شده است
سایر بخش‌های آتشکده بهرام یزد
تالار ورجاوند
آب‌انبار آتشکده یزد
بازدیدکنندگان این آتشکده می‌توانند این آتش همیشه فروزان را از پشت دیوار شیشه‌ای ببینند.
از ساعت هشت تا ۱۲ و از ۱۷ تا ۲۰ می‌توانید برای بازدید به این مجموعه مراجعه کنید.
آتشکده بهرام یزد همه روزه، به‌جز روزهای تعطیل، باز است.
آتشکده بهرام یزددر خیابان آیت‌الله کاشانی، قرار دارد
باغ دولت آباد یزد
باغ دولت آباد یکی از جاهای دیدنی شهر یزد است ویکی از قدیمی‌ترین باغ‌‌های شهر یزد محسوب می‌شود
بلندترین و منحصر بفرد ترین بادگیرهای جهان را تنها می توان در استان یزد پیدا کرد. بادگیر باغ دولت آباد یزد در شمار زیباترین بادگیرهای دوره زندیه و قاجاریه با قدمتی 270 ساله به عنوان بلندترین بادگیر جهان به حساب می آید.
این باغ در دوران قاجاریه متصل به دروازه چهار منار بود اما همچنان خارج شهر قرار می‌گرفت. اما با گذشت زمان، بافت شهری اطراف آن را پر کرد، به‌طوری که در دوران پهلوی ساخت‌وساز حومه شهری پیرامون آن را فراگرفت و به‌تدریج باغ در مرکز شهر یزد واقع شد
باغ دولت ‌آباد یزد از نمونه باغ‌های بزرگ ایران است که در سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دوره زندیه بنا شده است. این باغ بزرگ یکی از بنیادها و آبادانی‌های محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم‌خان زند بوده است. است. وی ابتدا قناتی با نام دولت آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات، باغ دولت آباد را به وجود آورد.
آنچه اين باغ را در ميان باغ‌های ايرانی شاخص نشان می‌دهد، بادگير مرتفع آن است که با بیش از  ۳۳/۸ متر بلندترين بادگير جهان شناخته‌ شده‌ است
از ديگر خصوصيات اين بادگير، هشت‌ضلعی بودن آن‌ است که باعث می‌شود باد در هر جهت بوزد  طرح باغ دولت‌ آباد یکی از اصیل‌ترین و بدیع‌ترین طرح‌های باغ رسمی ایرانی است.
بناهای باغ دولت آباد
شامل: عمارت سردر، عمارت بهشت‌ آیین، تالار آیینه، عمارت تهرانی، عمارت هشتی یا عمارت بادگیر، عمارت سردر شمالی (مربوط به باغ بهشت‌ آیین)، تالار طنبی، برج دیده‌بانی و آب‌انبار احداث شده است. همچنین اصطبلی بزرگ با شترخانه و غلام‌خانه در غرب باغ و در کنار رودخانه خشک قرار دارد
منبع اصلی تأمین آب باغ، قنات دولت‌ آباد است. علاوه بر قنات، برای مواقع خشک‌سالی و برای سیراب‌کردن باغ و پرکردن حوض‌های متعدد آن، یک چاه و منبع آب با گورو (آنچه امروز گاورو نامیده می‌شود) در ضلع شرقی باغ و در کنار ابنیه خدماتی احداث‌شده بود. 
برای بازدید از باغ دولت آباد و لذت بردن از زیبایی‌ها و فضای دلنشین آن می‌توانید همه روزه از ساعت ۷:۰۰ صبح تا ۲۲:۳۰ (به‌جز روز عاشورا) به این مکان مراجعه کنید.
بافت تاریخی یزد
بافت تاریخی یزد جزو دست نخورده‌ترین بافت‌های مسکونی در تاریخ ایران است که وسعتی در حدود ۷۰۰ هکتار دارد. این بافت تاریخی، ترکیبی متوازن از خانه‌ها، کوچه‌های قدیمی خشتی و ساباط‌ها است و آثار تاریخی زیادی در دل خود دارد.
شهر یزد در تاریخ اساطیری ایران و عهد حکومت پیشدادیان به نام «یزدان» شهرت داشت. این شهر از عهد اساطیری ایران، شهری مقدس به شمار می‌رفت که جایگاه ایزدان و محل عبادت بود. شهر یزد در دوره ساسانیان متعلق به یزدگرد و در دوره‌هایی به یزدگردی نیز معروف بود. این شهر در دوره‌ای از تاریخ به نام «کثه» نیز شناخته می‌شد.
بافت تاریخی شهر یزد، بافتی از جنس خشت و گل است. و شاخصه اصلی این نوع معماری به شمار می‌رود.
جذاب‌ترین بخش خانه‌های بافت تاریخی یزد، سیستم‌های تهویه طبیعی آن‌ها است که به بادگیر نیز شهرت دارند. بادگیرها، ستون‌هایی هستند که به‌صورت چند ضلعی ساخته می‌شونددر این بافت تاریخی ۱۷۰۰ جاذبه دیدنی وجود دارد.
آب انبارها از دیگر بخش‌های خاص و جذاب در معماری خانه‌های بافت تاریخی یزد محسوب می‌شوند. آب‌انبارها، حوضی‌هایی سرپوشیده هستند در بخش زیرزمین هر خانه ساخته شده‌اند.
معماری کوچه‌های بافت تاریخی یزد بر فلسفه ارتباطات نزدیک و صمیمانه بنا شده‌اند. این کوچه‌های باریک و پیچ در پیچ خشتی که دیوارهایی بلند دارند به کوچه‌های آشتی کنان یزد مشهور هستند. در این کوچه‌های دوستانه، امکان اینکه دو نفر با هم قهر باشند و بخواهند با هم از کنار یکدیگر رد بشوند؛ اما به هم نخورند، وجود ندارد.
بخش‌هایی از کوچه‌ها که مسقف هستند را «ساباط» می‌گویند. ساباط‌ها برای سایه انداختن و استراحت اهالی کوچه ساخته شده‌اند. 
بافت تاریخی یزد، به‌صورت محله محله است محلاتی مثل محلات تاریخی فهادان، محله قلعه کهنه، محله مصلی، محله سرجمع، کوچه بیوک، خرمشاه، میرقطب، چهارمنار، ۶ بادگیر، محله یعقوبی، محله لب خندق و محله سر دو راه است. محله فهادان و چهارمنار، قدیمی‌ترین محله های بافت تاریخی شهر یزد هستند.
بهترین زمان سفر به شهر یزد از لحاظ آب و هوا، ماه‌های اسفند و فروردین هستند.
اقامتگاه‌های بافت تاریخی یزد
هتل سنتی مظفر
آدرس: یزد، خیابان مطهری، کوچه شهید بکاحی، هتل سنتی مظفر یزد
هتل سنتی مظفر در محله خلف باغ شهر یزد قرار دارد و دستور ساخت آن را فردی به نام مظفر، از تاجران معروف شهر یزد، صادر کرد
هتل فرهنگ
آدرس: يزد، میدان شهید بهشتی، ابتدای خیابان امام خمینی، کوچه فرهنگ
هتل فرهنگ یک هتل دو ستاره در بافت تاریخی یزد است سابقه این هتل به دوره پهلوی می‌رسد
هتل فهادان
آدرس: یزد، خیابان امام خمینی، محله فهادان، هتل فهادان 
هتل فهادان نزدیک زندان اسکندر قرار دارد.که از دوره قاجاریه به‌جای مانده است این بنا در حدود ۲۵۰ سال قدمت دارد و تاجری به نام تهرانی مالک آن بوده است.
هتل فهادان، ظاهری سنتی دارد؛ اما در آن، امکاناتی مدرن برای مهمانان نیز در نظر گرفته شده است
هتل ادیب الممالک یزد
آدرس:‌ یزد، انتهای کوچه لب خندق، پلاک ۸۳، هتل ادیب الممالک
هتل ادیب الممالک از اقامتگاه‌های سنتی بافت تاریخی یزد است و سابقه ساختمان آن به دوره قاجاریه می‌رسد. بنا در حدود ۲۰۰ سال سابقه دارد و بافت آن منطبق بر معماری مناطق کویری ایران است. هتل شامل شاه‌نشین، تالار، سه دری، دو دری و اتاق‌هایی در طبقات بالا می‌شود
میدان امیر چخماق
میدان امیر چخماق یکی از معروف‌ترین جاهای گردشگری یزد و از میدان‌های تاریخی کشور به شمار می‌رود که در بافت قدیمی این شهر همچون نگینی می‌درخشد.
این میدان که یزدی‌ها به آن میرچخماق می‌گویند، به‌عنوان یکی از میدان‌های اصلی شهر برای برگزاری برنامه‌ها و گردهمایی‌های مختلف استفاده می‌شود.این میدان نماد شهر یزد است و در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانید از آن دیدن کنید
میدان امیر چخماق، اثری به‌جامانده از دوره تیموری در قرن نهم هجری است که توسط امیر جلال‌الدین چخماق، از سرداران شاهرخ تیموری ساخته شد. او پس از رسیدن به مقام حاکمیت یزد همراه با همسرش «ستی فاطمه» اقدام به ساخت مسجد جامع نو در ده «دهوک سفلی» کرد و روبه‌روی آن ميدانگاه وسیعی ساخت. این مسجد و میدانگاه بعدها به مسجد امير چخماق و ميدان امير چخماق شهرت یافتند. حاکم یزد همچنین در گرداگرد میدان، بناهای ديگری همچون آب‌انبار، قنادخانه، بازار، خانقاه، كاروانسرا، حمام، چاه آب سرد و... نيز احداث کرد.
دیدنی های میدان امیر چخماق
تکیه امیر چخماق 
مسجد امیر چخماق درست در کنار این بنا قرار دارد و از طریق یکی از غرفه‌های ضلع غربی تکیه می‌توان به آب‌انبار میدان دسترسی داشت. در وسط این بنا نیز ورودی بازار حاجی قنبر واقع شده است.
مسجد امیر چخماق
مسجد امیر چخماق که با نام مسجد دهوک و مسجد جامع نو نیز شناخته می‌شود، به‌لطف تزییناتی همچون کاشی‌کاری معرق و طاق‌های مقرنس، از نظر زیبایی، وسعت و اهمیت، بعد از مسجد جامع یزد قرار دارد.
مسجد امیر چخماق فاقد مناره است که طبق یک روایت، مساجدی که بانی آن بانوان بودند، مناره نداشته و طبق روایتی دیگر، برای اتحاد شیعه و سنی بوده است؛ زیرا مساجد شیعی دارای دو مناره و مساجد سنی دارای یک مناره بودند و در نتیجه آن را بدون مناره ساخته‌اند تا پیروان هر دو مذهب از آن استفاده کنند.
آب انبارهای میدان امیر چخماق
سه آب‌انبار در مجموعه میدان امیر چخماق وجود داشته است 
آب‌انبار ستی فاطمه
از آنجا که پیشرفت و تغییر سیستم آبرسانی منجر به متروکه‌‌شدن این آب‌انبار شده بود، در سال ۱۳۸۰ مخزن آب‌انبار به زورخانه صاحب‌الزمان یزد تغییر کاربری یافت که با همت پهلوان علی درهمی انجام شد.
این زورخانه که بزرگ‌ترین زورخانه شهر یزد به حساب می‌آید، 
آب‌انبار تکیه امیر چخماق
در حال حاضر به‌ بخشی از موزه آب یزد تبدیل شده است. این آب‌ انبار و همین طور بازارچه حاجی قنبر به دستور نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی در زمان امیر چخماق احداث شده‌اند.
آرامگاه ستی فاطمه
ستی فاطمه یا بی بی فاطمه خاتون، همسر امیر جلال‌الدین چخماق شامی و از زنان بزرگوار روزگارش بود که به احسان و پاکدامنی شهرت داشت. او و همسرش، بناهای عام‌المنفعه زیادی ساختند که از آن جمله می‌توان به مسجد جامع امیر چخماق، گرمابه، خانقاه، رباط، کاروان‌سرا، حفر چندین حلقه چاه و غیره اشاره کرد. محل آرامگاه را نیز خود او ساخت که پس از مرگ در آنجا به خاک سپرده شد و این آرامگاه در کوچه‌ای در ضلع شمالی میدان امیر چخماق واقع شده است.
بازار حاجی قنبر
بازار حاجی قنبر، بخشی از مجموعه امیر چخماق است که به فروش اقلامی همچون پارچه، شیرینی، طلا و فرش اختصاص دارد. این بازار سرپوشیده از قدیمی‌ترین بخش‌های شهر یزد محسوب می‌شود 
بازار مذکور توسط نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی، حاکم یزد در دوره جهانشاه قره قویونلو ساخته شد و به همین دلیل به بازار حاجی قنبر معروف شده است.
میدان امیر چخماق در مرکز شهر یزد، خیابان امام خمینی (ره) شهر یزد قرار دارد.
مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد با قدمتی ۹۰۰ ساله، از باشکوه‌ترین و زیباترین بناهای تاریخی و جاهای دیدنی استان یزد است که با مناره‌هایی رفیع در مرکز شهر قرار دارد. که می توان گفت بلندترین مناره ها را در جهان دارد؛ در دوران گذشته، مسجد در وسط شهر قدیم، در میان حصار واقع شده بود
مسجد جامع یزد قدیمی‌ترین نمونه معماری در قرن نهم هجری در معماری ناحیه مذهبی یزد است. بسیاری از اهالی یزد می‌گویند برای تهیه خاک کاشی‌ها و مصالح مسجد جامع از خاک کربلا و گلاب استفاده‌ شده است.
پایه اصلی مسجد جامع یزد در عصر ساسانی، روی یک آتشکده‌ بنا شد و بنای امروزی، از دوره قاجار به‌جای مانده است.
یکی از چشمگیرترین بخش‌های مسجد جامع یزد، سردر رفیع آن است که ارتفاع آن تا ۲۴ متر می‌رسد. دو سوی سردر تعدادی طاق‌نما و دو مناره جای گرفته‌اند. روی سردر می‌توان القاب شاهرخ تیموری و میرزا جهانشاه را مشاهده کرد که با خط نسخ نوشته شده‌اند.
شبستان شاهزاده در غرب صحن شمالی قرار دارد و نام آن از شاهزاده محمد ولی میرزا، سازنده بنا، گرفته شده است. ۴۸ ستون با تزیین کاشی فیروزه‌ای در این شبستان جای گرفته‌اند.
باشکوه‌ترین بخش‌های مسجد را مناره‌های آن تشکیل می‌دهند. این مناره‌ها ۵۲ متر ارتفاع و هشت متر قطر دارند.  یکی از مناره‌ها دارای یک راه‌پله است و دیگری دو راه‌پله دارد. مناره‌های سردر به دست آقا جمال‌الدین محمد، مشهور به مهتر جمال بنا شده‌اند که وزیر عصر صفوی بود.
ساعات بازدید مسجد از ۸ تا ۱۹:۳۰ و ساعات بازدید از موزه در تابستان‌ها از ۹ تا ۱۴ و در زمستان‌ها از ۹ تا ۱۸ است. 
مسجد جامع یزد در ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله فهادان قرار دارد.
بازار خان یزد
بازار خان یزد مربوط به دوره قاجار و از جاهای دیدنی یزد است که در محله لب خندق، خیابان قیام قرار دارد. ساختار متفاوت و عرض متباین این بازار، حکایت از ساخت تدریجی‌اش دارد
بازار خان در حقیقت طویل‌ترین و همچنین پهناورترین بازار شهر یزد به حساب می‌آید که زیربنای آن در دوره قاجار گذاشته شده است
آب انبار رستم گیو
این آب انباردر سال ۱۳۲۰ هجری شمسی ساخته شد گنبد خشتی دل‌انگیز همراه با چهار بادگیر مرتفع بر فرازآن
آب‌انبار رستم گیو در شهر یزد، محله زرتشتیان، حاشیه بلوار بسیج، نبش کوچه مهر قرار دارد
آب‌انبارهایی که در یزد هستند، به‌علت گرم بودن هوای استان، تعدادی بادگیر بر فراز خود دارند. البته اکثر این آثار از دو بادگیر برخوردار بودند؛
در استان یزد بیش از ۶۰ آب‌انبار وجود دارد که اکثر آن‌ها به‌عنوان آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده‌‌اند.
آب‌انبار گیومتعلق به دوران حکومت پادشاهان قاجار بود ظاهرا معماری آب‌انبار گیو را حاج محمد ابراهیم خرمشاهی بر عهده داشت و ارباب جمشید امانت نیز وظیفه‌ بازرسی و نظارت بر ساخت را تقبل کرد
هزینه‌ احداث و ساخت بنای تاریخی آب‌انبار توسط رستم گیو تامین شد که بانی و موسس بنیاد خیریه‌ گیو، رئیس انجمن و نماینده‌ زرتشتیان در مجلس شورای ملی و سناتور مجلس سنا و نماینده‌ زرتشتیان در مجلس شورای ملی بود.
علت نامگذاری آب‌انبار رستم گیو چیست؟
هزینه ساخت این بنای شگفت‌انگیز به عهده‌ ارباب رستم گیو، یکی از بزرگان و اشراف‌زادگان یزد بود و دلیل نامگذاری آن نیز به همین دلیل است.
بازدید از آب‌انبار رستم گیو رایگان بوده و در هر ساعت از شبانه‌روز امکان‌پذیر است.
دخمه زرتشتیان یزد
دخمه زرتشتیان که با نام برج خاموشان و برج سکوت نیز شناخته می‌شود،روی کوه دخمه قرار داردسده‌ها پیش برای تدفین مردگان ساخته شد و امروزه یکی از آثار شاخص زرتشتیان در ایران به شمار می‌رود.
دخمه‌های شهر یزد به‌دلیل قرارگیری در پایتخت مذهبی زرتشتیان و نزدیکی به شهر و سایر بناهای تاریخی، از بازدیدکنندگان بیشتری برخوردار هستند. 
این محل دارای دو دخمه است 
دخمه بزرگ مانکجی
مانکجی در دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار از سوی پارسیان هند و به‌عنوان نماینده «انجمن بهبودسازی وضعیت زرتشتیان در ایران» راهی ایران شد تا نزد شاه شکایت ببرد و از فشارها بر زرتشتیان کم کند.زرتشتیان هنوز موجودیت خود را مدیون زحمات وی می‌دانند.
یکی از مهم‌ترین اقداماتش حذف مالیات از دوش زرتشتیان بود. مانکجی در سال ۱۲۶۹ هجری شمسی در تهران از دنیا رفت و در دخمه‌ای آرام گرفت که خود ساخته بود.
دخمه گلستان
در زمان قاجار دشواری عبورومرور در جاده کوه دخمه مانکجی مشکلاتی را برای جنازه‌بران در پی داشت. به همین دلیل دخمه گلستان در ابعادی کوچک‌تر ساخته شد
در دامنه ضلع شمالی کوه دخمه، چند عمارت خشتی و گلی، آجری، سنگی یا ترکیبی از آن‌ها به چشم می‌خورد  این بناها از سازه‌های رفاهی گذشته به شمار می‌روند و قدیمی‌ترین آن‌ها ساختمان‌هایی معروف به خیله هستند و قدمتشان به دوره صفویه می‌رسد.
خانه سالار
 سالار به کسی گفته می‌شد که در میان زرتشتیان وظیفه انجام امور درگذشتگان را بر عهده داشت و در گذشته جسد مردگان را غسل می‌داد، به بالای برج می‌برد تا آن را به پرندگان بسپارد. مسئول دخمه فردی بود که در تمام عمرش باید در دخمه و نزدیکی آن می‌ماند و حق خارج‌شدن از محدوده آن را نداشت.   از آنجا که سالارها مدام با مردگان در ارتباط بودند، ممکن بود که به بیماری مبتلا شوند. از همین رو، محل اسکان آن‌ها جایی بیرون از آبادی بود و کمتر با مردم تماس داشتند.
اتاق مخصوص آتش‌سوزی
یکی از سازه‌های این مجموعه متعلق به آتش‌سوزها بود. آن‌ها معمولا دو نفر بودند و کارشان از روزی شروع می‌شد که جسد را به داخل دخمه می‌بردند. آن‌ها به هنگام تاریکی هوا در اتاقی مخصوص آتش می‌افروختند و آن را تا صبح روشن نگه می‌داشتند
بر اساس اعتقاد زرتشتیان، روان شخص متوفی تا سه شبانه‌روز در اطراف و بالای سر جسد پرواز می‌کند و سپس راهی آسمان می‌شود. این مراسم نیز از همین باور سرچشمه می‌گرفت تا متوفی در سه شب اول بعد از مرگ از تاریکی و تنهایی نهراسد.
ساعت بازدید از این دخمه از هشت تا ۱۷:۳۰ است
دخمه زرتشتیان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه، بر بلندای کوهی رسوبی و کم‌ارتفاع به نام کوه دخمه قرار دارد
میدان وقت الساعت  
از دیگر جاذبه های شهر یزد میدان وقت الساعت است. در این میدان یکی از قدیمی ترین برج های ساعت ایران و جهان قرار دارد و اولین ساعت شهری ایران به شمار می رود. ساخت این برج ساعت به زمان قاجار باز می گردد و طاق و قوس ها، تزیینات آجری و کاشی کاری های منقوش به خطوط آیات و … به آن جلوه ای خاص داده اند. ساخت این برج ساعت توسط ابوبکر یکی از ساعت سازهای ماهر یزدی انجام شده و امروز به عنوان یکی از جاذبه های ارزشمند ایران مطرح است.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام خمینی
ساعت مارکار
میدان مارکار و ساعتی که درست در مرکز ایران قرار گرفته است! ساعت فردوسی، ساعت شهر بزرگی است که در میدان مارکار یزد قرار دارد و در کنار مجموعه ی دیگری از مارکارها مثل دبیرستان و پرورشگاه قرار گرفته است.
این بناها به هزینه شخصی یک زرتشی ساخته شده و در اختیار عموم مردم قرار گرفته است.
تاریخچه ساعت مارکار یزد به سال 1313 باز می گردد
:آدرس : یزد، تقاطع بلوار بسیج و خیابان آیت الله کاشانی، میدان مارکار
قلعه سر یزد
ساختار دفاعی سلسله ساسانیان در این قلعه کاملا مشهود است و همچنین این قلعه در زمان سلسله صفویان گسترش یافته و به خوبی حفظ شده است.
قلعه سریزد یکی از کهن‌ترین و بزرگ‌ترین صندوق امانات بانکی ایران و جهان بوده‌است. قدمت این قلعه تاریخی به حکومت ساسانیان (قرن ۳ تا ۷ میلادی) می‌رسد.
مسجد جامع فهرج
این مسجد مربوط به صدر اسلام است و در شهرستان یزد، بخش مرکزی ـ روستای فهرج واقع شده ساخت مسجد جامع فهرج به نیمه اول قرن اول هجری برمی گردد. این مسجد، تنها مسجدی در جهان اسلام با قدمت زیاد است که ساختمان آن از ابتدا تا کنون تغییری نکرده‌است. 
زیارتگاه چک چک اردکان یزد
یکی از زیارتگاه‌های مهم زرتشتیان است و زرتشتیان به آن پیرسبز نیز می‌گویند در استان یزد و شهرستان اردکان در کوه‌های میان اردکان و انجیره قرار دارد.
زرتشتیان هر ساله از روز ۲۴ خرداد به مدت چهار روز در این زیارتگاه دور هم جمع شده و به نیایش می‌پردازند.
هر سال جشن مهرگان در این زیارتگاه جشن برگزار می‌شود و زرتشتیان بسیاری در این مکان گرد هم می‌آیند.
افسانه‌ها و داستان‌های آتشکده پیر سبز
نقل است نیک بانو دختر دوم یزدگرد سوم شاه ساسانی، به چک چک پناه می‌آورد. کوه هم به او پناه داده و نیک بانو را در خودش می‌بلعد. به خاطر این اتفاق، چک چک به مکانی مقدس برای زرتشتی‌ها تبدیل می‌شود.
چشمه آتشکده چک چک ، سال‌هاست از دل کوه می‌جوشد. آتشکده‌ها همیشه در جایی بنا می‌شوند که آب هم جاری باشد. آب به نوعی مظهر پاکی و روشنایی است.
چرا به آتشکده مقدس زرتشتیان در یزد، چک چک می‌گویند؟ 
آب از دل کوه سرازیر بوده و صدای چکیدن آب ایجاد می‌کرده. برای همین به آتشکده پیر سبز، چک چک می‌گویند.
مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)
مدرسه‌ ضیائیه که به زندان اسکندر نیز معروف است، مدرسه‌ ضیائیه در خیابان امام و در محله‌‌ قدیمی فهادان قرار دارد. برای رسیدن به این بنای شگفت‌انگیز باید راهی کوچه رختشوی‌خانه شوید و سپس با ورود به کوچه حمام نو می‌توانید سازه رفیع و گنبد باشکوه بنا را مشاهده کنید.
در ورودی این بنا بسیار كوتاه است؛ اما پس‌ از ورود به صحن مدرسه، عظمت و بزرگی این بنای تاریخی با معماری اسلامی دوره ایلخانی  شما را متحیر میکند
در بین آثار تاریخی شهر یزد، مدرسه‌ ضیائیه با قدمتی حدود هشت قرن همانند کوهی استوار از دل تاریخ بر جای مانده است. این بنا را بیشتر به نام زندان اسکندر می‌شناسند معماری مدرسه‌ ضیائیه از ویژگی منحصربه‌فردی برخوردار است؛ چراکه در عین سادگی، زیبایی هنر آن دوران را به نمایش می‌گذارد. 
 حمام خان یزد
حمام خان به دستور محمدتقی خان بافقی، حاکم یزد، ساخته شد. محمدتقی خان سرسلسله‌ خاندانی مشهور به خوانین یزد بود که در سال ۱۱۶۱ هجری قمری به حکمرانی رسید.
بنای این حمام نیز مثل اکثر حمام‌های تاریخی مشتمل بر ورودی، دالان، سربینه، میان‌در، گرم‌خانه، قرینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و طویله است. دالان فضایی است که سلسله مراتب ورود و خروج و سربینه را ایجاد می‌کند.
جنس دیوارهای حمام از سنگ یا آجر با اندود شفته‌ آهک است.
علت نامگذاری حمام خان یزد
حمام خان مربوط‌ به دوره ناصرالدین شاه قاجار است و به‌علت اینکه بیشتر بزرگان شهر از آن استفاده می‌کردند، به حمام خان مشهور شد.
رستوران سنتی حمام خان یزد در سال ۱۳۷۳ هجری شمسی پس از تغییر کاربری حمام خان آغاز به کار کرد
ساعت بازدید از رستوران حمام خان از ۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰ است
از آنجا که این حمام تاریخی به رستوران تغییر کاربری داده است، امکان بازدید رایگان از آن وجود ندارد.
حمام خان یزد در شهر یزد، خیابان قیام، میدان خان، جنب مسجد ملا اسماعیل قرار دارد.
خانه هنر یزد
خانه هنر یزد در بافت تاریخی فهادان است و چهار نسل از خاندان ملک‌زاده در این خانه می‌زیستند. 
دیدن بافت تاریخی یزد از پشت بام این خانه که به بام یزد شهرت دارد، از دیگر جاذبه‌های آن است. این اثر با نام خانه مهدی ملک زاده،  به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
منار جنبان خرانق 
منار جنبان خرانق تنها منار جنبان خشتی دنیا محسوب می‌شود که حتی از منار جنبان اصفهان قدیمی‌تر است  این منار جنبان با معماری خارق‌العاده‌اش مربوط به دوره ساسانیان است
پارک کوهستان یزد
یکی از زیباترین و بزرگ ترین پارک های شهر کویری یزد پارک کوهستان است 
این پارک دارای انواع امکانات از قبیل دریاچه مصنوعی، شهربازی، محل چادر زدن مسافرین، آلاچیق، چمن‌کاری و درخت‌کاری، پیست اسکیت، پیست موتورها و ماشین‌های کوچک، امکانات قایق‌سواری در دریاچه، آبشار مصنوعی و بوفه است از دیگر جذابیت های پارک می توان به آب نمای موزیکال آن اشاره کرد که با نورپردازی در شب جلوه متفاوتی به این پارک محبوب می بخشد.
جالب است بدانید یزد از لحاظ میزان باسوادی در زمره شهرهای نخست کشور قرار دارد در سال ۹۶ برای بیست و چهارمین سال پیاپی یزدی‌ها مقام نخست پذیرش در کنکور سراسری را بخود اختصاص دادند
سوغات یزد :
شیرینی: قطاب، پشمک، باقلوا، کیک یزدی، لوزهای پنجگانه، حاجی بادام، سوهان، نان برنجی
طلاسازی:زنجیر چینابی
پارچه:شعربافی، ترمه یا انگشت بافت، زری‌دوزی، مخمل، دارایی‌بافی (ایکات)، شمد، چادرشب، روتختی، دستمال یزدی.
روانداز و زمین پوش
قالی، قالیچه، گلیم، سجاده، زیلو، پتو، سفره، بقچه، روفرشی، لنگ، حصیر.
خاکینه:سفال، سرامیک، کاشی.
سایر: نبات، انار، ارده، حلوا ارده، گیوه، سریشم، زیورآلات طلا.
القاب شهر یزد
یزد به «شهر بادگیرها»، «عروس کویر»، «دار العلم» و «شهر دوچرخه‌ها» حسینیه ایران و شهر آتش و آفتاب معروف است.